Như một sự đồng điệu về cảm xúc hoặc đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng, dễ chịu. Không biết từ bao giờ nhà nhà, người người sau mỗi buổi làm việc mệt nhọc lại ngâm nga vài câu Bolero hay bình luận về một chương trình, một ca sĩ đang thi một cuộc thi về Bolero khi xem trên phương tiện truyền thông nào đó. Người già, em nhỏ thậm chí rất nhỏ cũng có thể à ơi một đoạn: “ Phận là con gái chưa một lần yêu ai..” trong bài hát Duyên Phận, bài hát được trở lại sau nhiều năm đi vào quên lãng được thể hiện bởi giọng ca ngọt ngào của ca sĩ hải ngoại Như Quỳnh hay Á Quân trong cuộc thi Solo cùng Bolero 2015, ca sĩ Tố My.

         Đây không phải là một dòng nhạc mới toanh, một trào lưu nghệ thuật vừa được du nhập mà nó đã từng được phổ biến và phát triển ở Việt Nam từ những mấy thập niên trước với nhiều tên tuổi ca sĩ nổi tiếng với dòng nhạc này như: Duy Khánh, Chế Linh, Trường Vũ, Mạnh Quỳnh, Bảo Yến, Hương Lan, Giao Linh, Thái Châu, Phương Dung…..Sự trở lại ấy ắt hẳn phải có những nguyên nhân về xã hội đối với dòng nhạc này và điều đó là một bài học đắt giá để các nhà hoạt động nghệ thuật tìm hiểu và vận dụng.

          Hegel từng nói: “Mỗi sự vật, hiện tượng tồn tại đều có lý do của nó”. Bolero cũng thế!

        Khi mới du nhập do bản chất giai điệu và sự kết hợp với kho tàng dân ca giống như môn nghệ thuật truyền thống Cải lương đã nhanh chóng được ủng hộ và đón nhận một cách nhiệt tình, đông đảo. Nhưng tới giai đoạn đất nước lâm vào hoàn cảnh bị xâm lược thì Bolero nhường chổ cho những ca khúc cách mạng cổ động tinh thần chiến đấu cho quân, dân ta.

        Giai đoạn đất nước được hòa bình, thống nhất thì một lần nữa Bolero lại nổi lên như một sự xoa diệu những đau thương mất mát về mặt tinh thần của người dân. Họ cần sự bình lặng trong tâm hồn, họ cần sự ve vuốt, những phút giây yên bình khi vừa bước qua những tháng năm chiến tranh khốc liệt.  

        Vào thời kỳ mở cửa, các loại hình nghệ thuật phương Tây du nhập, các phương tiện truyền thông đại chúng phát triển rầm rộ. Nhu cầu thưởng thức xã hội được đáp ứng một cách đầy đủ và phong phú trong việc tiếp cận các hình thức giải trí bằng nhiều phương diện. Thế nên, Bolero cũng chỉ âm ĩ trong lòng một số khán giả đặc biệt yêu thích loại nhạc này. Theo trào lưu thì giới trẻ bắt đầu có nhiều sự lựa chọn và quen với những giai điệu, dòng nhạc sôi động, trẻ trung hơn. Điện ảnh là một tác nhân có sự ảnh hưởng rất lớn đối với âm nhạc vì nó đáp ứng cả phần nghe, lẫn phần nhìn. Bolero lại chịu cảnh “rụt rè” để tìm đường cho sự phát triển.

        Những hình thái mới của Bolero

        Theo sự phát triển của xã hội, nhu cầu thưởng thức của con người ngày một cao hơn về chất lượng phần nghe và đòi hỏi thỏa mãn nhu cầu phần nhìn. Do đó Bolero cũng có những cải tiến về các mặt như sau:

        - Đổi mới về kỹ thuật hòa âm, phối khí: Vẫn những bài hát Bolero đã đi sâu vào lòng người ấy nhưng các nhạc sĩ, ca sĩ đã thổi thêm vào đó một làn gió mới với những cách phối nhạc đa dạng, phong phú hơn theo sự tiến bộ của kỹ thuật âm thanh, nhạc cụ và nét trẻ trung trong phong cách chơi nhạc của nhiều nhạc sĩ vừa có trình độ chuyên môn cao vừa có sức trẻ để có những phá phách trong âm nhạc.

        - Về hình thức: Hiện nay có rất nhiều chương trình ở các đơn vị xã hội hóa, công ty sự kiện hoặc các Đài truyền hình thực hiện các cuộc thi, gameshow về dòng nhạc Bolero như: Thần tượng Bolero, Solo cùng Bolero, Cặp đôi vàng, Tình Bolero, Kịch cùng Bolero v.v... Các chương trình đã thể hiện bộ mặt khác của Bolero khi du nhập vào những thập kỷ trước. Không chỉ dừng ở những bài hát do ca sĩ trình bài với phong cách cũ, đơn điệu mà ở đây mỗi tác phẩm đều được dàn dựng công phu hơn, hấp dẫn hơn về hình thức: Khi là múa minh họa, dẫn chuyện, xen vào lớp kịch có kịch tính cao trào, khi thì có câu chuyện hẳn hoi hoặc khi là chính tâm sự, sự kiện của các nhạc sĩ, ca sĩ đã trãi qua trong đời hoặc là những câu chuyện hư cấu theo nội dung bài hát.

        Trong thời đại mới, nhu cầu của khán giả khi xem các tác phẩm nghệ thuật hay nghe một bài hát ngoài việc thư giản theo đúng nghĩa giải trí thì họ rất cần một sự hòa cảm về mặc cảm xúc. Do vậy câu chuyện được khai thác từ những chất liệu là ca từ của các bài hát Bolero đã đưa những cảm xúc của khán giả về những thân phận rất cụ thể, và đâu đó lại trùng hợp với những câu chuyện mà người nghe, người xem đã trãi qua.

        Và cứ thế, Bolero phù hợp với tâm tư lớp người bình dân, nhẹ nhàng trong việc tiếp cận - giải trí, hình thức hấp dẫn vì được truyền hình, Gamshow trợ lực nên Bolero lại nổi lên như một mốt của thời đại.

        Nếu hỏi tôi rằng: Liệu Bolero sẽ vẫn còn tiếp tục là dòng nhạc được yêu mến trước sự thay đổi rất nhanh của xã hội về nhu cầu thưởng thức nghệ thuật nói chung, âm nhạc nói riêng?. Căn cứ vào những phân tích nêu trên, tôi có thể nói rằng: Bolero sẽ vẫn sống nhưng sống như thế nào còn tùy thuộc vào sự thay đổi về mặt hình thức phù hợp với thị hiếu qua mỗi giai đoạn mà xã hội đòi hỏi, giống như nó từng thay đổi để có những hình thái Bolero gần gũi, thu hút ở thời điểm hiện tại.

        Trải qua nhiều thập kỷ, các bản nhạc điệu Bolero vẫn còn được nhắc đến rất nhiều trong hoạt động âm nhạc của Việt Nam. Như thế, có thể hình dung Bolero như một cô gái nhẹ nhàng, nũng nịu, dễ khóc, chan hoà, khéo léo, gần gũi với mọi người. Nhưng không phải vì thế mà ai cũng có thể dễ dàng thấu hiểu nỗi niềm của cô gái ấy.

Tác giả bài viết: Nguyễn Thanh Bình